Huis van de schipper

Aan het Vooreiland in Medemblik staan drie huizen met een trapgevel op een rij. Ze zijn in de zeventiende eeuw gebouwd en vormen één geheel. Via archiefonderzoek is de ontstaans- en eigendomsgeschiedenis achterhaald. Een van de huizen is eigendom geweest van Claas Heddesz. Hij was de eerste schipper van het fregat Huis te Warmelo. Maar het onderzoek leverde ook andere namen uit de maritieme geschiedenis van Medemblik op.(1)

 

Gietermaker

De drie huizen, Vooreiland 10, 11 en 12, zijn gebouwd in opdracht van houtkoper Hendrik Claasz Gietermaker. Hij handelde in Noors hout, was scheepsreder en beschikte over een houtzaagmolen. De huizenbouw was onderdeel van een stadsuitbreiding waaraan Medemblik de Westerhaven en de Pekelharinghaven dankt. Rondom de nieuwe havens gaf het stadsbestuur bouwkavels uit. Gietermaker kocht zijn bouwgrond in 1637. Vier jaar later verrezen de drie huizen waarvan er twee na oplevering werden verkocht. Alleen het middelste huis hield de houtkoper tot zijn dood in bezit.
Onder maritiem historici is Gietermaker een bekende naam. Dat komt door de zoon van de houtkoper: Claas Hendriksz Gietermaker. Deze Medemblikker maakte rond 1660 in Amsterdam furore als onderwijzer, wiskundige en examinator van de VOC-stuurlieden. Zijn boek ’t Vergulde Licht der Zee-vaert was lange tijd een standaardwerk voor stuur- en zeelieden.

 

Schippers

Vooreiland 10, het linker huis, werd in 1642 door schipper Meijndert Jansz Schellinger gekocht. Hij was een zwager van Hendrik Claasz Gietermaker. Notariële akten laten zien dat het werkgebied van deze schipper zich uitstrekte van de Middellandse Zee tot West-Indië.(2)
Het middelste huis verkochten de erfgenamen van Gietermaker in 1653 aan Jacob Lobs. Lobs was secretaris en later ook burgemeester van Medemblik. In het Rampjaar 1672 leidde hij de verdediging van de Zuiderzee. Daarna vertrok Jacob Lobs met zijn gezin naar Oost-Indië waar hij het tot gouverneur van het Molukse eiland Ternate schopte. Hij overleed in Batavia.
Omstreeks 1691 werd schipper Willem Claasz Huijberts eigenaar van het middelste huis. Hij voer geregeld naar het Oostzeegebied. Vermeldenswaardig is zijn deelname aan de ‘Glorious Revolution’ in 1688. Het schip van Willem Claasz Huijberts was een van de honderden transportschepen die stadhouder Willem III inhuurde om zijn troepenmacht van Hellevoetsluis naar de Engelse zuidkust over te zetten.

 

Huis van Claas Heddesz

Claas Heddesz is eigenaar van het rechter huis geweest. In een belastingregister staat de aantekening: ‘nu Claas Heddesz met 1715’. Vermoedelijk verkreeg hij het huis Vooreiland 12 kort voor zijn vertrek naar het Oostzeegebied. Gegevens over de eigendomsoverdracht zijn niet gevonden. Eerder bezat Claas Heddesz een huisje in de Bangert in Medemblik. Dat verkocht hij in 1710.(3)
Belastingregisters na 1723 vermelden de weduwe van Claas Heddesz, Jan Koster en Grietje Claas als eigenaren van Vooreiland 12. Deze drie namen hebben meer met elkaar gemeen dan op het eerste gezicht lijkt. De weduwe van Claas Heddesz heette namelijk Grietje Claas. Hun dochter Dieuwertje trouwde in 1731 met Jan Pietersz Koster uit Aartswoud.(4) Jan Koster was dus een schoonzoon van Claas Heddesz. Bij de ondertrouwinschrijving van Dieuwertje Claas en Jan Koster wordt de bruid met de achternaam Zeeman vermeld. Ook Trijntje Claas, een tweede dochter van Claas Heddesz, gebruikte deze achternaam.(5) Is het een verwijzing naar hun overleden vader?

Bekijk hier de uitzending NH Nieuws van 11 december 2020 over Claas Heddesz en zijn huis in Medemblik.

 

Afbeelding: De drie huizen aan het Vooreiland in Medemblik in februari 2021. Het rechter huis is eigendom geweest van Claas Heddesz.

 

(1) Deze bijdrage is grotendeels gebaseerd op het artikel ‘Een drieling uit de Gouden Eeuw’ in jaaruitgave 2020 van de Oudheidkundige Vereniging Medenblick. Lees hier het artikel.
(2) Stadsarchief Rotterdam, Oud Notarieel Archief Rotterdam, inv.nr. 86, akte 198 en Maarten Hell, ‘Nederlandse handelsvaart op het Middellandse Zeegebied in de 17de eeuw’, in: Wereldvondsten uit een Hollands schip, Haarlem, 2019, p. 54-79.
(3) Westfries Archief (WFA), Gaarder Medemblik, inv.nr. 69, folio 9vs.
(4) WFA, DTB Medemblik, inv.nr. 23, 22 december 1731.
(5) Trijntje Claas Zeeman trouwde met Dirk Willemsz Koper. Bij de doop van hun dochter Grietje in 1735 was zus Dieuwertje getuige. In het doopboek hebben Trijntje en Dieuwertje de achternaam Zeeman. WFA, DTB Medemblik, inv.nr. 3, 29 september 1735.